Na pierwsze w nowym roku spotkanie dyskusyjnego klubu książki i filmu, które odbyło się 22 stycznia 2025 roku wybraliśmy uhonorowaną w 1992 roku Nagrodą Bookera książkę „Angielski pacjent” Michaela Ondaatje. Omawialiśmy również słynną ekranizację Anthony’ego Minghelli z 1996 roku, która zdobyła aż 9 Oscarów. Dyskusja była żywa i pełna emocji – zarówno w kontekście literackim, jak i filmowym.
Uczestnicy docenili liryczność i poetycki styl narracji Ondaatje’a, który nadaje opowieści wielowarstwowy i kontemplacyjny charakter. Poruszono temat tożsamości, pamięci i traumy – ukazany poprzez losy czworga głównych bohaterów: ciężko poparzonego „angielskiego pacjenta”, Hany – kanadyjskiej pielęgniarki, Kip’a – sikhijskiego saper i Caravaggia – złodzieja i szpiega.
Dużo uwagi poświęcono temu, jak powieść operuje fragmentarycznością – narracja skacze w czasie i przestrzeni, co jednych uczestników fascynowało, a innych momentami dezorientowało. Podkreślano też, że książka bardziej niż romans wojenny, jest medytacją nad stratą, odpowiedzialnością i rozpadaniem się dawnych światów w czasie wojny.
Film wzbudził podziw za kunszt realizacyjny – piękne zdjęcia, muzykę Gabriela Yareda i świetne aktorstwo (Ralph Fiennes, Kristin Scott Thomas, Juliette Binoche, Naveen Andrews). Ekranizacja zdobyła 9 Oscarów, ale w dyskusji zaznaczono, że znacznie uprościła i przemodelowała strukturę powieści, skupiając się głównie na melodramacie między Almasymem a Katharine.
Niektórzy klubowicze wskazali, że film zmarginalizował wątki Kipa i Caravaggia, które w książce niosły duży ładunek emocjonalny i polityczny – szczególnie dotyczący kolonializmu i powojennego rozliczenia. Inni bronili adaptacji jako koniecznej kondensacji trudnego materiału literackiego, która dzięki temu zyskała bardziej przystępną formę.
W podsumowaniu uznano, że książka i film są dwoma bardzo różnymi dziełami – książka to subtelna, wielogłosowa i poetycka medytacja, film – efektowny, epicki romans z pięknie zarysowanym tłem historycznym. Dyskusja zakończyła się refleksją, że Angielski pacjent to nie tylko opowieść o miłości i wojnie, ale też o tym, co pozostaje po ludziach i relacjach, gdy wszystko inne przestaje istnieć – a każda forma, literacka czy filmowa, pozwala to przeżyć na swój sposób.
Zdjęcie: zdjęcie plakatu do filmu Angielski Pacjent z 1996 roku. Copyright is believed to belong to the distributor of the film or the publisher of the film: Miramax Films (United States), Miramax International (United Kingdom; through Buena Vista International)
Logo DKKiF: Book by Komkrit Noenpoempisut from the Noun Project