30 sierpnia 2023 roku odbyło się ósme w tym roku spotkanie Dyskusyjnego Klubu Książki i Filmu w Wypożyczalni nr 16. W przedostatni sierpniowy wieczór rozmawialiśmy o głośnej powieści niedawno zmarłego czeskiego pisarza Milana Kundery – „Nieznośna lekkość bytu” oraz o ekranizacji Philipa Kaufmana z 1988 roku.
Wydana po raz pierwszy w 1984 roku „Nieznośna lekkość bytu” jest najsłynniejszą powieścią Milana Kundery oraz swego rodzaju ukoronowaniem jego twórczości. Zbiegają się w niej wszystkie tematy, do których pisarz w swojej twórczości nieustannie powraca. Splot życiorysów kilku postaci (i psa),które na różne sposoby dochodzą do wniosku, że jedynym, co zostaje im dane jest właśnie tytułowa lekkość.
Głównym problemem, który interesuje Kunderę w tej książce jest kwestia przypadku jako czynnika, który determinuje ludzkie losy. Miłość jest przypadkiem. To przypadek decyduje, że zakochujemy się właśnie w tej, a nie w innej osobie. Przypadek decyduje również o tym, czym zajmujemy się przez całe życie, kim jesteśmy, z jakimi ludźmi się stykamy. W epoce totalitaryzmu zaś czynnik losowy jest tym bardziej paradoksalny, im bardziej wszechwładny ustrój stara się go wyeliminować i narzucić obywatelom sztuczne ograniczenia. Pomiędzy tymi dwoma żywiołami – prawdziwym i wymyślonym – poszczególne biografie wirują jak folia na wietrze.
Podczas dyskusji klubu książkowego na temat książki „Nieznośna lekkość bytu” autorstwa Milana Kundery oraz jej adaptacji filmowej przez Philipa Kaufmana, uczestnicy zwrócili uwagę na różnice i podobieństwa między obiema formami sztuki. W kontekście samej książki Kundery, uczestnicy docenili głębokość myśli autora oraz jego zdolność do subtelnej analizy ludzkich relacji. Skomplikowane postaci, zawiłe wątki miłosne oraz filozoficzne rozważania skłoniły do wielowarstwowej interpretacji treści. Dyskutowano także na temat narracji postmodernistycznej, charakteryzującej się rozbiciem chronologii wydarzeń i zastosowaniem narratora wszechwiedzącego, co wzbogacało doświadczenie czytelnicze.
Przejście do filmowej adaptacji Kaufmana wywołało zainteresowanie sposobem, w jaki reżyser oddał na ekranie subtelności i głębię literackiego pierwowzoru. Uczestnicy zwrócili uwagę na dobrze dobraną obsadę, zwłaszcza w kontekście kreacji głównych postaci Tomasza, Teresy i Sabiny. Oceniano również sposób przedstawienia czeskich realiów kulturowych i społecznych, co wprowadziło widzów w specyfikę świata stworzonego przez Kundę. W dyskusji poruszono także kwestię adaptacji literackiej na ekran, ze szczególnym uwzględnieniem trudności przeniesienia skomplikowanej struktury narracyjnej i myśli filozoficznych na język filmowy. Zauważono, że choć niektóre elementy zostały uproszczone, to Kaufman zachował esencję przesłania Kundery, tworząc równie fascynującą i angażującą historię.
Podsumowując, dyskusja w klubie książkowym skupiła się na bogactwie treści „Nieznośnej lekkości bytu” oraz umiejętności Kaufmana w przeniesieniu jej na ekran. Uczestnicy docenili zarówno literacką głębię, jak i filmowe wizualizacje, podkreślając wartość obu form artystycznych.
Zdjęcie: plakat do filmu Nieznośna lekkość bytu, Copyright Orion Pictures
Logo DKKiF: Book by Komkrit Noenpoempisut from the Noun Project