Na drugie w tym roku spotkanie, które odbyło się 22 lutego 2023 roku wybraliśmy światowy bestseller „Gdzie śpiewają raki” oraz jego ubiegłoroczną ekranizację pod tym samym tytułem.
„Gdzie śpiewają raki” to powieść z 2018 roku, autorstwa amerykańskiej zoolog Delii Owens. Historia opowiadana jest w dwóch liniach czasowych, które powoli się przeplatają. Pierwsza oś czasu opisuje życie i przygody młodej dziewczyny o imieniu Kya, która dorasta w odosobnieniu na bagnach Północnej Karoliny. Druga oś czasu skupia się na śledztwie w sprawie rzekomego morderstwa Chase’a Andrewsa, lokalnego celebryty z Barkley Cove, w fikcyjnym nadmorskim miasteczku w Karolinie Północnej. Powieść do lipca 2022 roku sprzedała się w ponad 15 milionach egzemplarzy i znalazła się na liście najlepiej sprzedających się książek wszechczasów.
– Gdzie śpiewają raki? Tak mówiła moja mama: “Zapuszczaj się jak najdalej. Tam gdzie śpiewają raki”.
– Czyli w głąb lasu, tam, gdzie żyją dzikie zwierzęta.
Delia Owens, „Gdzie śpiewają raki”, tłumaczenie Bohdan Maliborski
Podczas dyskusji zastanawialiśmy się, co złożyło się na tak ogromny sukces tej dosyć zwykłej powieści. Jak zauważyli krytycy, jednym z powodów niezwykłego rozgłosu jest skuteczne mieszanie gatunków. Książkę można czytać jako kryminał, romans, powieść o dorastaniu lub przewodnik po przyrodzie Północnej Karoliny. Recenzentka kryminałów „New York Timesa”, Marilyn Stasio, opisuje ją jako „boleśnie piękną pierwszą powieść, która jest jednocześnie tajemnicą morderstwa, narracją o dojrzewaniu i celebracją natury” o porzuconym dziecku, które „sprawia, że otwieramy nasze oczy na tajemnicze cuda i niebezpieczeństwa jej prywatnego świata”.
Według nas to, co czyni tę powieść tak poczytną, jest przede wszystkim wszechobecność natury – w opisach, w życiu głównej bohaterki, w fabule. W pierwszej części książki przyroda to bohaterka – matka, przyjaciółka, powierniczka nastoletniej Kyi. W drugiej to miejsce, z którego czerpie siłę, sprzymierzeniec. Można powiedzieć, że „Gdzie śpiewają raki” to ukryty manifest ekologiczny, w którego centrum jest Kya – przyroda, natura, ekosystem, a wokół niej “zły” człowiek Chase i “dobry” Tate. Tate jest inteligentnym, wrażliwym mężczyzną, który docenia i chroni Kyę. Chase jest ignorantem, niewykształconym mężczyzną, który jest nią zainteresowany, ale bierze ją za pewnik i ostatecznie źle ją traktuje. Chase symbolizuje wyzyskujące, kapitalistyczne podejście do źródeł, jakie oferuje natura. Tate, który jako człowiek również w pewnym stopniu eksploatuje środowisko naturalne, symbolizuje bardziej świadome i pełne szacunku podejście do bogactwa, jakie oferuje nam Ziemia.
Jej wystarczało, że była częścią naturalnego cyklu, choćby takiego jak pływy. Jak mało kto czuła silną więź z życiem i ziemią, wrosła w nią korzeniami, to ziemia była jej matką.
Delia Owens, „Gdzie śpiewają raki”, tłumaczenie Bohdan Maliborski
Śmierć Chase’a odbierana jest zatem nie tylko jako próba samoobrony ale konsekwencja ignoranckiej i wyzyskującej postawy wobec środowiska naturalnego. Jego śmierć jest metaforą natury, która po prostu chłodno i beznamiętnie zabija niszczycielskie społeczeństwo kapitalistyczne, niszczące źródło pożywienia i życia. Kyę ratuje Tate, który symbolizuje nową erę troski i szacunku dla środowiska naturalnego. Bez wątpienia ucieleśnia on nadzieje Owens, że następna iteracja ludzkiego społeczeństwa ekonomicznego będzie oparta na ważnych ideach naukowych i środowiskowych oraz prawdziwej miłości do planety i natury.
Czasami Kya wyprawiała się samotnie na plażę i gdy zachód słońca malował barwne pasy na niebie, czuła, jak fale biją w rytmie jej serca. Schylała się wtedy, dotykała piasku, wyciągała ramiona ku obłokom – i czuła te połączenia. Nie takie, o jakich mówiły jej mama i Mabel, bo Kya nigdy nie miała przyjaciółek, ani nie takie, jakie miał na myśli Jodie, bo nie miała dzieci. Wiedziała, że lata spędzone w samotności zmieniły ją, aż w końcu stała się inna niż wszyscy. Lecz to nie ze swojej winy była samotna. Jej nauczycielką była dzika przyroda. To ona ją karmiła i chroniła, kiedy inni nie chcieli. Zatem ta jej inność też wynikała z działań natury.
Delia Owens, „Gdzie śpiewają raki”, tłumaczenie Bohdan Maliborski
Zdjęcie: plakat do filmu Gdzie śpiewają raki, Sony Pictures Releasing
Logo DKKiF: Book by Komkrit Noenpoempisut from the Noun Project