Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił rok 2023 Rokiem Pawła Edmunda Strzeleckiego

Podróżnik, badacz Australii i Tasmanii. Urodził się w 1797 roku w Głuszynie k. Poznania. Uczestniczył w Powstaniu Listopadowym, a po jego upadku wyjechał do Anglii, a następnie do Stanów Zjednoczonych. W latach 1834-1838 przemierzył znaczne obszary obu Ameryk, w tym Stany Zjednoczone, Kanadę, Meksyk, Brazylię, Argentynę i Chile, prowadząc badania z zakresu geologii, meteorologii i etnografii. W 1838 roku wyruszył przez wyspy Oceanii, Nową Zelandię do Australii. Tutaj prowadził badania Wielkich Gór Wododziałowych i terenów Nowej Południowej Walii. Badał także tereny pustynne, odkrył źródła rzeki Murray, część Alp Australijskich, zdobywając najwyższy szczyt kontynentu, któremu nadał nazwę – Góra Kościuszki. Odkrył złoża złota, węgla i innych surowców. W latach 1841-1843 prowadził badania wyspy Tasmanii. W 1843 roku powrócił do Anglii, a opublikowane wyniki jego badań przyniosły mu światową sławę. W trzy lata później pospieszył z pomocą humanitarną dla dotkniętej klęską głodu Irlandii. W 1853 roku przyjęty został do Królewskiego Towarzystwa Geograficznego, a w 1860 roku uniwersytet w Oxfordzie nadał mu doktorat honorowy. Zmarł w 1873 roku w Londynie i spoczął na cmentarzu Kensal Green. W 1977 roku jego prochy sprowadzono do kraju i złożono w Krypcie Zasłużonych Wielkopolan w podziemiach kościoła św. Wojciecha w Poznaniu (źródło)

Polecane

Opracowania:

Kaluski Marian, Sir Paul E. Strzelecki : a Polish count’s explorations in 19th century Australia, Melbourne : Australasian Educa Press, 1985;
Molski Felix, The best of human nature : Strzelecki’s humanitarian work in Ireland, Pennant Hills, N.S.W. : Kosciuszko Heritage, 2012;
Paszkowski Lech, Paweł Edmund Strzelecki. Podróżnik – odkrywca – filantrop, tłum. Natalia Panuś-Domiter, Marcin Domiter, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2021;
Paszkowski Lech, Sir Paul Edmund de Strzelecki. Reflections of his life, Melbourne: Australian Scholary Publishing, 1997;
Paszkowski Lech, Social background of sir Paul Strzelecki and Joseph Conrad, forew. by Jerzy Zubrzycki, Melbourne : Australia Felix Literary Club, 1980;
Słabczyński Wacław, Paweł Edmund Strzelecki : podróże, odkrycia, prace, Warszawa : Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957;
Słabczyński Wacław, Paweł Edmund Strzelecki, polski badacz Australii, Warszawa: Wydawnictwo “Nasza Księgarnia”, 1954;
Żmichowska, Narcyza, O Pawle Edmundzie Strzeleckim : według rodzinnych i towarzyskich wspomnień, adres wydawniczy nieznany, [1876].

Artykuły:

Bauer Michał, Fabjański Marcin, Kwiat z góry Kościuszki. W: Gazeta Wyborcza. 1997, nr 207, dod. s. 30-32;
Boroń Piotr, Bohater antypodów. W: Nasz Dziennik. 2022, nr 177, s. 10-11;
Czartoryski-Sziler Piotr, Paweł Edmund Strzelecki – badacz Australii. W: Nasz Dziennik (Wyd. 3). 2008, nr 245, s. 12;
Graniczny Marek, Urban Halina, Paweł Edmund Strzelecki (1797-1873) – wielki geolog, podróżnik i odkrywca. W: Przegląd Geologiczny. T. 57, nr 5 (2009), s. 401-406;
Hemara Paweł, Hrabia Strzelecki i niesienie pomocy ofiarom głodu na Zielonej Wyspie. W: Wiadomości Historyczne : czasopismo dla nauczycieli. [R.] 62, nr 2 (2019), s. 4-8;
Krzemińska Ewa, Wiszniewska Janina, Na Górę Kościuszki śladami Pawła Edmunda Strzeleckiego. W: Przegląd Geologiczny. T. 55, nr 1 (2007), s. 29-32;
Miklaszewski Aleksander, Ostatnia podróż Pawła Edmunda Strzeleckiego. W: Kronika Wielkopolski. 1998, nr 2, s. 160-163;
Paradowska Maria, Paweł Edmund Strzelecki : badacz Ameryki i Australii. W: Kronika Miasta Poznania : miesięcznik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania. 2010, nr 3, s. 45-61;
Pławski Waldemar, Strzelecki – podróżnik i odkrywca Australii : w 200-lecie urodzin. W: Nauka i Przyszłość. 1997, nr 10, s. 3;
Rygielski Janusz, Strzelecki na Frenchmans Cap. W: Wierchy. R. 70 (2004), s. 227-229.
Tomaszewska Grażyna, Paweł Edmund Strzelecki – jeden z najwybitniejszych badaczy Australii. W: Kwartalnik Geograficzny. 1998, nr 3, s. 88-89;
Trzeciakowski Lech, Paweł Edmund Strzelecki (1797-1873) : osobowość wielkiego odkrywcy. W: Kronika Miasta Poznania : miesięcznik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania. 1997, nr 2, s. 423-442;
Witek Anna, Odkrywanie odkrywcy : Paweł Edmund Strzelecki (1797-1873) pod lupą. W: Głos. 2007, nr 1/3, s. 20-21.

Audycje radiowe, filmy YouTube:

Paweł Edmund Strzelecki – dżentelmen odkrywa, audycja Małgorzaty Jańczak i Grażyny Wrońskiej z cyklu “Z ziemi polskiej” (Polskie Radio);
Paweł Edmund Strzelecki w Australii – film przygotowany przez Polską Szkołę Sobotnią im. Edmunda Strzeleckiego w Endeavour Hills we współpracy z Armada Studios Melbourne;
Paweł Edmund Strzelecki /1797-1873/ polski podróżnik, geolog, geograf, badacz i odkrywca – wykład Michała Strzeleckiego https://www.youtube.com/watch?v=aWwzB9_Bw0c;
Polak i złoto Australii. Kim był Strzelecki? – film przygotowany przez Tomasza Rożka, prowadzącego kanał popularno-naukowy “Nauka. To Lubię“;
Strzelecki – Humanitarian action in Ireland – materiały przygotowane przez portal internetowy “Puls Polonii”